اهر خبر (اهر نیوز) – روز شنبه، ۲۱ مرداد ۱۳۹۱ دو زمین لرزه کمابیش شدید مناطقی از منطقه ارسباران را لرزاندند. اولین زمین لرزه به بزرگی ۶٫۴ ریشتر در ساعت ۱۶:۵۳ به وقت محلّی در ۱۷ کیلومتری اهر و دومین زمین لرزه نیز با بزرگی ۶٫۳ ریشتر در ساعت ۱۷:۰۴ به وقت محلّی در ۱۰ کیلومتری ورزقان اتفاق افتاد. مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و سازمان زمین‌ شناسی آمریکا، کانون هر دو زمین لرزه را در عمق حدود ۱۰ کیلومتری زمین ذکر کرده اند.

۳۰۶ نفر از همشهری هایمان در خشم زلزله کشته شدند و بیش از ۱۰ هزار میلیارد ریال خسارت وارد شد. زمین لرزه سال ۱۳۹۱ منطقه ارسباران از نظر مقایسه با زلزله بم، دارای خسارات جانی به مراتب کمتر بود اما خسارات مالی وارده بسیار بیشتر از زلزله بم تخمین زده شده است. راه و مدرسه و ساختمان و … ساخته می شود اما ۳۰۶ جانباخته، آسیب های اجتماعی بسیاری را به جامعه تحمیل خواهند نمود که متاسفانه در تمامی بحران ها نادیده گرفته می شود.

بر اثر این زمین لرزه در مجموع ۱۵۵ هزار نفر دچار حادثه شدند که در اهر ۶۷ هزار نفر، ورزقان ۴۲ هزار نفر، هریس ۴۰ هزار نفر و تبریز شش هزار نفر را در بر می گیرد. یشترین تلفات انسانی از روستاهای «باجه باج»، «گورادرق» و «دبنو» و همچنین شهر ورزقان بوده است. با گذشت سه روز از زمین لرزه، مأموران امداد و نجات هلال احمر، زنی را در روستای سرخاگو از توابع شهرستان ورزقان زنده از زیر آوار بیرون کشیدند.

در محدوده این زمین لرزه ها ۱۸ هزار و ۶۱۸ واحد مسکونی آسیب دیده بودند که از این تعداد ۵ هزار و ۳۲۹ واحد به طور کامل تخریب شده اند. در مجموع ۴۱۰ روستا دچار تخریب شده و ۶۵ روستا به طور کامل از بین رفته بودند. ۱۲ روستای شهرستان ورزقان به طور کامل تخریب شده که هر یک از این روستاها حدود ۹۰۰ تا هزار نفر جمعیت داشتند و کمتر از ۴۰ درصد آن ها نیز جان خود را از دست داده اند. همچنین همه زیرساخت های مخابراتی ناحیهٔ ورزقان به هم ریخته و تمامی خطوط قطع شده بودند. ۶۰ روستای منطقه مابین۵۰ تا ۷۰ درصد و شش روستای شهرستان اهر نیز به کلّی تخریب شده بودند. خسارت های وارد شده به شبکهٔ برق ۲۵ روستای زلزله زده در منطقه ارسباران ۱۲ میلیارد تومان برآورد شده بود.

طبق تخمین ها، کل میزان خسارت وارده به استان آذربایجان شرقی از بابت زلزله ۲۱ مرداد، بیش از ۱۰ هزار و ۷۹ میلیارد ریال بوده است. بیشترین خسارت در اثر این حادثه طبیعی به مسکن روستایی با بیش از ۴ هزار میلیارد ریال در شهرستان های اهر، هریس، ورزقان، تبریز، کلیبر، جلفا، شبستر، خداآفرین، سراب و مرند وارد شده بود. بخش کشاورزی نیز با بیش از ۲ هزار و ۱۶۱ میلیارد ریال از جمله متضرران این حادثه بوده که بیشترین خسارت بخش های کشاورزی در شهرستان اهر با ۷۰۰ میلیارد ریال گزارش شده بود. مسکن شهری با بیش از یک هزار و ۱۵۹ میلیارد ریال و راه و ابنیه با ۵۶۰ میلیارد ریال، مدارس با ۳۱۰ میلیارد ریال، بخش بهداشت و درمان عمرانی با بیش از ۳۰۳ میلیارد ریال، حوزه صنعت و معدن با ۲۵۶ میلیارد ریال، مساجد با ۱۴۵ میلیارد ریال، برق منطقه ای با ۱۴۲ میلیارد ریال و بهداشت و درمان غیرعمرانی با بیش از ۱۳۳ میلیارد ریال از بیشترین خسارت دیدگان در آذربایجان شرقی بر اثر زلزله بودند. در بخش هایی نظیر آب و فاضلاب روستایی، گاز، آب و فاضلاب همچنین حوزه آب منطقه‌ ای نیز به ترتیب بیش از ۱۲۸، ۱۲۷، ۲۵، ۱۷ میلیارد ریال خسارت ثبت شده بود. خسارت وارده به ساختمان های دولتی و سایر بخش ها در مجموع ۲۹۹ میلیارد ریال اعلام شده بود. بیشترین ثبت خسارت در شهرستان اهر با ۳ هزار و ۱۶۹ میلیارد ریال، ورزقان ۲ هزار و ۸۷۵ میلیارد ریال، هریس با ۲ هزار و ۸۱۵ میلیارد ریال و تبریز با ۷۷۰ میلیارد ریال صورت گرفته است.

از ۲۱ مرداد تا ۲۷ اسفند ماه، در مجموع ۴٫۳۲۲ پس لرزه به ثبت رسید که از این تعداد شدت ۳٫۵۲۳ مورد کوچک تر از ۲٫۵ ناتلی بوده، ۴۴۷ پس لرزه بین ۲٫۵ تا ۳ ناتلی، ۲۷۲ لرزه بین ۳ تا ۴ ناتلی و ۴۵ مورد نیز بین ۴ تا ۵ ناتلی بوده است. همچنین از میان پس لرزه های ثبت شده، ۳ مورد بالای ۵ ناتلی قدرت داشته اند.

در نخستین ساعات پس از بروز زمین لرزه، در شبکه های اجتماعی از عملکرد دولت و صدا و سیما در برخورد با این حادثه انتقاد شد. منتقدان به پوشش بسیار کم زمین لرزه از سوی صدا و سیما و به جای آن، پرداختن به بررسی مسائل کشور سوریه و فلسطین و راهپیمایی روز قدس و پخش اجرای مراسم شب قدر و بی توجهی محسوس دولتمردان و مخصوصاً صدا و سیمای ملی اعتراض داشتند که در ادامه این اعتراضات مردمی صدا و سیما بعد از گذشت سه روز مجبور به پوشش خبری این حادثه شد. این در حالی است که در زمین لرزه بم، صداوسیما نقش زیادی در پرداختن به مشکلات زلزله زدگان و بسیج افکار عمومی برای کمک به مردم محروم داشت. روز بعد از زلزله در حالی که در استان آذربایجان شرقی دو روز عزای عمومی اعلام شده بود، صدا و سیما سریال طنز خنده بازار را پخش کرد که با انتقاد هایی همراه شد.

مقام معظم رهبری بعد از این حادثه با صدور پیامی برای خسارت دیدگان و بازماندگان این حادثه صبر و اجر مسألت کردند و بیان نمودند که این حادثهٔ تلخ مایهٔ اندوه عمیق گردید.

چند روز بعد از حادثه محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری وقت درگذشت مادر رئیس جمهور سیرالئون را به دولت و ملت این کشور تسلیت گفت ولی در پی این پیام از وی برای واکنش نشان ندادن به زمین لرزه انتقاد کردند. البته این انتقاد در حالی مطرح شد که هیئت دولت در پیامی تسلیت گفته بود و بیان کرده بود که از همهٔ امکانات برای رسیدگی به موضوع استفاده خواهد کرد. پس از گذشت حدود دو هفته از زمین لرزه های آذربایجان شرقی، احمدی نژاد وارد این استان شد و از نزدیک، از مناطق زلزله زده بازدید کرد. وی ضمن همدردی با مردم آسیب دیده از زمین لرزه، در جریان چگونگی روند امدادرسانی قرار گرفت.

همچنین در همان روز های نخست مصطفی محمدنجار، وزیر کشور وقت و مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت وقت به مناطق زلزله زده سرکشی کردند.

حضرت آیت الله خامنه ای نیز، پنج شنبه، ۲۶ مرداد ۱۳۹۱، صبح روز ششم پس از این حادثه از منطقه بازدید کردند. ایشان به چند روستا سرکشی کردند و با مردم چهره به چهره گفتگو نمودند. همچنین از وضعیت خدمات رسانی پرسیدند که مردم اعلام رضایت کردند. ایشان گفتند که این حادثه می تواند سکوی پرش منطقه در آبادانی باشد.

گفتنی است پیش از رهبر معظم انقلاب، محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس جمهور، بلندپایه ترین مقام دولتی بود که از این مناطق دیدن کرده بود.