در سال های اخیر، عملیات تخریب ساختمان و خطرات ذاتی آن، توسعه دهندگان شهری را با توجه به افزایش پروژه های تخریب و ارتفاع مورد نیاز تخریب به چالش کشیده است. اهمیت تخریب ساختمان توسط متولیان صنعت ساختمان به ویژه مهندسین عمران به رسمیت شناخته شده است و با توجه به اثرات زیست محیطی آن، برای رسیدن به دقت و توجه یکسان نسبت به برنامه ریزی متداول عملیات ساخت، نظیر طراحی سازه، فرآیند ساخت و ساز و تعمیر و نگهداری در آینده ای نزدیک پیش بینی شده است.

با توجه به حوادث تخریب غیر اصولی و ناایمن ساختمان ها و بناهای موجود و عدم وجود آیین نامه ایمنی قانونی و الزام آور عملیات تخریب ساختمان ها در کشور و اینکه در آینده نه چندان دور، ما در شهرهای بزرگ با تخریب ساختمان های چندین طبقه روبرو خواهیم بود و همچنین پیامدهای بسیار گسترده حضور منابع آب به ویژه آب های زیرزمینی بر یک پروژه ساختمانی، طبیعتاً با خطرات و حوادث بیشتری مواجه خواهیم شد و در نتیجه اهمیت این موضوع در پروژه های پایدارسازی و گودبرداری شهری دو چندان می گردد. زیرا لازمه استفاده از روش های مختلف پایدارسازی دیواره های گود همچون میخ کوبی (نیلینگ)، مهارگذاری (انکراژ)، سازه نگهبان خرپایی، مهار متقابل (استرات)، ساخت از بالا به پایین (تاپ – دان)، دیوار برلنی، دیوار دیافراگمی و شیب دار یا پلکانی (برم دار) و همچنین آغاز انجام عملیات خاکبرداری، بارگیری و حمل خاک، تخریب بنای سازه موجود در زمین پروژه و جمع آوری، بارگیری و حمل ضایعات و نخاله های به دست آمده به خارج از محدوده پروژه می باشد.

در این نوشتار سعی گردیده است تا با شناسایی و اولویت بندی خطرات عملیات تخریب ساختمان به اهمیت و نقش اساسی آن در فرآیند صنعت ساخت سازه های شهری تأکید نموده و بر دانش مخاطبین و همکاران خود بیفزائیم.

عملیات تخریب ساختمان دارای خطرات بسیاری است که می بایست پیش از شروع عملیات شناسایی گردند.

عملیات تخریب ساختمان و خطرات ناشی از آن

به دنبال گسترش عملیات تخریب ساختمان در اکثر پروژه های عمرانی به عنوان اولین گام از عملیات ساختمانی می باشد و طی سال های اخیر آمار حوادث صنعت ساختمان در کشور نمایانگر آن است که تخریب های غیر اصولی، تبعات و آسیب های جانی و مالی سنگینی را به همراه داشته است. از این رو می بایست پیش از شروع عملیات تخریب، خطرات احتمالی ناشی از آن شناسایی شده و در جهت پیشگیری از آنها و با هدف انجام عملیات تخریب به شیوه اصولی و صحیح و با رعایت تمامی موارد و توصیه های ایمنی اقدام نمود. همچنین در این راستا می بایست عوامل تأثیرگذار بر خطرات احتمالی نیز مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.

همچنین ارائه راهکارهای مناسب و استفاده از روشی کارآمد جهت انجام عملیات تخریب که بتواند با صرف هزینه و زمان کمتر تبعات منفی ناشی از انجام این عملیات را کاهش دهد، امری ضروری و بسیار مهم می باشد.

پیش از شروع عملیات تخریب، می بایست خطرات احتمالی ناشی از آن شناسایی شده و در جهت پیشگیری از آنها و با هدف انجام عملیات تخریب به شیوه اصولی و صحیح و با رعایت تمامی موارد و توصیه های ایمنی اقدام نمود.

شاید بتوان خطرهای ناشی از عملیات تخریب و موارد ایمنی مربوط به آن را به سه دسته عمده زیر تقسیم بندی نمود:

• ایمنی نیروی انسانی حاضر در محدوده پروژه و عابران و وسایل نقلیه در مقابل حوادث احتمالی به ویژه سقوط مصالح به دست آمده از عملیات تخریب
• خطر آسیب دیدگی و تخریب ساختمان های مجاور زمین پروژه در اثر پیشروی عملیات تخریب به ویژه در فرآیند تخریب طبقات فوقانی
• خطر آسیب دیدگی تأسیسات و شریان های شهری همچون لوله های آب، فاضلاب، برق و گاز در اثر پیشروی عملیات تخریب به ویژه در فرآیند تخریب طبقات تحتانی و زیرزمین

خطرات شناسایی شده در طی عملیات تخریب ساختمان و عوامل مؤثر بر آنها

با بررسی مطالعات و تحقیقات صورت گرفته پیرامون عملیات تخریب ساختمان و خطرات ناشی از آن، موارد زیر شناسایی گردید. برای هر یک از خطرات شناسایی شده، اقدامات کنترلی مناسب جهت پیشگیری، کاهش حوادث و یا محدود کردن پیامدهای ناشی از حوادث به منظور افزایش سطح ایمنی عملیات تخریب ساختمان ارائه گردیده است.

• کمبود تجهیزات پیشگیری یا حفاظتی: یکی از مشکلات این اثر، استفاده از ابزار آلات و تجهیزات ناایمن در کارگاه خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، آسیب جسمی و جراحت بدنی به فرد خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی نظیر تهیه تجهیزات ایمنی، آموزش کارکنان، نظارت بر استفاده درست کارگران از تجهیزات ایمنی اشاره نمود.
• کمبود استانداردها و مقررات ایمنی: یکی از مشکلات رایج این اثر، واژگون شدن دیوار بر روی کارگران خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، آسیب و جراحت جسمی و در معرض از دست دادن جان کارگران خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی همچون تخریب دیوار از بالاترین نقطه، تهیه و استفاده از کلاه، کفش و لباس ایمنی، نظارت بر ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا اشاره نمود.
• عدم توجه و بی دقتی کارگران: یکی از مشکلات در اثر این عامل، احتمال رخداد پرتاب اشیاء و ابزار آلات خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، جراحت به بدن و در معرض آسیب جسمی بودن خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی نظیر تهیه و استفاده از کلاه، کفش و لباس ایمنی، برخورد با موارد پیش آمده، نظارت بر ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا اشاره نمود.
• مدیریت و نظارت ضعیف بر عوامل اجرایی و کارگران توسط پیمانکار تخریب: از مشکلاتی که در اثر این عامل پیش خواهد آمد، مشکل شروع به کار عملیات ماشین آلات بدون دستور سرپرست کارگاه خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، در معرض آسیب جسمی بودن و خطر تهدید جان کارگران خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به نظارت بر ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا اشاره نمود.
• شرایط جوی یا محیطی نامناسب: یکی از مشکلاتی که در اثر این عامل پیش خواهد آمد، مشکل روشنایی نامناسب کارگاه خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، سقوط کارگر یا برخورد کارگر با آوار و ابزار و وسایل خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی همچون افزایش پروژکتورها در کارگاه، هنگام کار در شب و انجام کار در ساعات اولیه کاری اشاره نمود.
• عدم استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی توسط کارگران: از جمله مشکلاتی که در اثر عامل کمبود تجهیزات پیشگیری یا حفاظتی در کارگاه تخریب ساختمان پیش خواهد آمد، مشکل عدم استفاده از وسایل حفاظت فردی توسط کارگران خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، در معرض آسیب جسمی بودن کارگران خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی نظیر تهیه وسایل حفاظت فردی، آموزش کارکنان، نظارت بر استفاده صحیح از وسایل ایمنی اشاره نمود.
• عدم نصب لبه محافظ یا قرنیز در اطراف لبه سکوی کار در داربست ها به منظور جلوگیری از سقوط اشیاء از روی سکوی کار: یکی از مشکلاتی که به خاطر این عامل پیش خواهد آمد، مشکل استنشاق گرد و غبار در کارگاه خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، مشکلات تنفسی و ریوی خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی همچون تهیه و استفاده از ماسک مناسب، نصب سیستم تهویه عمومی اشاره نمود. از دیگر مشکلات این عامل، برخورد آوار با چشم افراد خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، چشم درد و در معرض نابینایی بودن نیروهای انسانی خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی نظیر تهیه و استفاده از نقاب و عینک حفاظتی مناسب اشاره نمود.
• عدم قطع برق پیش از آغاز عملیات تخریب: یکی از مشکلاتی که در اثر عامل عدم قطع برق پیش از تخریب در کارگاه تخریب ساختمان پیش خواهد آمد، مشکل عبور جریان برق از بدن و برق گرفتگی نیروهای انسانی حاضر در کارگاه خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی نظیر تهیه و استفاده از کفش عایق، دستکش لاستیکی، اطمینان از قطع بودن برق انشعاب پیش از شروع عملیات تخریب اشاره نمود.
• نداشتن حفاظ مناسب در اطراف بازشوها یا عدم نصب نوارهای شبرنگ یا علائم هشدار دهنده در اطراف بازشوها: یکی از مشکلاتی که در اثر عامل نداشتن حفاظ مناسب در اطراف بازشوها یا عدم نصب نوارهای شبرنگ، علائم هشدار دهنده در اطراف بازشوها در کارگاه تخریب ساختمان پیش خواهد آمد، مشکل سقوط آوار بر روی افراد خواهد بود. از پیامدهای این خطر، مدفون شدن افراد حاضر در کارگاه زیر آوار و خطر از دست دادن جان افراد خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی همچون اطمینان از تخلیه بودن فضای زیرین عملیات، در دسترس بودن جعبه کمک های اولیه، تهیه و استفاده از کلاه و کفش ایمنی اشاره نمود.
• ریزش آوار ناشی از اشتباه در فرضیات و تصمیم گیری های پیمانکار عملیات تخریب: یکی از مشکلاتی که در اثر عامل ریزش آوار ناشی از اشتباه در فرضیات و تصمیم گیری های پیمانکار در کارگاه تخریب ساختمان پیش خواهد آمد، مشکل پرتاب شدن شیشه به چشم و صورت افراد خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، آسیب و جراحت به صورت، چشم و در معرض نابینایی بودن نیروهای انسانی حاضر در کارگاه خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی نظیر تهیه و استفاده از نقاب و عینک حفاظتی مناسب، آموزش و نظارت بر استفاده از آنها توسط نیروهای انسانی اشاره نمود. از دیگر مشکلات این عامل، سقوط داربست ها و سکوی کار خواهد بود. از پیامدهای این خطر بالقوه، آسیب به ستون فقرات و یا از دست دادن جان فرد خواهد بود. از اقدامات کنترلی این خطر می توان به مواردی همچون اطمینان از درست نصب شدن و مهار شدن داربست ها و بررسی اتصالات آنها، قرار دادن تابلوهای هشدار دهنده در محوطه داربست ها، تهیه و استفاده از طناب مهار و نجات اشاره نمود.

در عملیات تخریب طبقات فوقانی باید انتقال ایمن و صحیح مصالح به دست آمده به سطح زمین در دستور کار نیروهای انسانی قرار گیرد.

خط مشی و سیاست کاری شرکت ایستا سازه در انجام صحیح و ایمن عملیات پروژه های تخریب و خاکبرداری ساختمان

شرکت ایستا سازه همواره تلاش نموده است تا در پروژه های تخریب و خاکبرداری ساختمان، عملیات تخریب سازه های موجود را با به کارگیری نیروهای متخصص و با تجربه و با رعایت ضوابط استانداردها و دستورالعمل های موجود همچون مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان (ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا)، نشریه مشخصات عمومی کارهای ساختمانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و آیین نامه حفاظت کارگاه های ساختمانی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام دهد. به گونه ای که همکاران و اکیپ های اجرایی حاضر در کارگاه، استفاده از لوازم و ابزار ایمنی همچون کلاه ایمنی، لباس ایمنی، کفش و پوتین ایمنی، دستکش حفاظتی، ماسک تنفسی حفاظتی و حمایل بند و طناب مهار را در راستای حفظ تدابیر فنی و رعایت الزامات ایمنی در تمامی مراحل عملیات تخریب سرلوحه کار خود قرار می دهند. از سویی دیگر، با حضور یک نفر مهندس اجرایی به عنوان مسئول ایمنی، حفاظت و بهداشت کار (HSE) از سوی دفتر مرکزی شرکت بر رعایت موارد فوق الذکر، نظارت مستمر و پیوسته صورت می پذیرد.

شرکت عمرانی و مهندسی ایستا سازه با تکیه بر دانش فنی و سوابق مدیران خود در مهندسی و ساخت پروژه های عمرانی و با هدف توسعه و گسترش فناوری نوین و تکنیکهای روز دنیا در زمینه مدیریت، طراحی، ساخت و اجرای پروژه های عمرانی شکل گرفته است.

این شرکت با برخورداری از نیروهای جوان ، مجرب، خلاق و نوآور، با تکیه بر تخصص و صداقت در کار و بهره گیری از آخرین دستاوردهای علمی و تکنولوژیکی درصدد ارائه خدمات مهندسی در گستره وسیعی از زمینه های مهندسی عمران می باشد.

دانش علمی و فنی در کنار تجربه ی اجرایی، مدیریتی و قراردادی، تیم فنی مهندسی “ایستاسازه” را به گروهی قابل اعتماد، جهت واگذاری کلیه مراحل برنامه ریزی، طراحی، اجرا و نیز مدیریت و نظارت راهبردی پروژه های عمرانی – ژئوتکنیکی تبدیل و انجام موفقیت‌آمیز بسیاری از پروژه‌های متنوع طرح و اجرای پایدارسازی و بهسازی خاک را تضمین نموده است.